MXT2023: 'Pluk niet zomaar muziek van het internet voor je podcast'
Auteursrechten. Het is een ingewikkeld vraagstuk. Tenminste, dat kan het zijn. Mag je zomaar muziek van internet plukken en in je podcast gebruiken? Is er überhaubt iets vastgelegd over auteursrechten in podcastland? En hoe controleer je eigenlijk of er rechten op muziek zitten die jij in jouw podcast gebruikt? In dit artikel zetten we de feiten én de vraagtekens voor je op een rijtje.
Begin 2023 was Springcast een van de gasten op de eerste editie van MXT2023, een conferentie in Groningen over innovatie in de creatieve industrie. Toen wij de uitnodiging kregen om live een podcast op te nemen tijdens deze conferentie, grepen we deze dan ook met beide handen aan. Het onderwerp? Auteursrecht en het gebruik van muziek in een podcast.
Definitie auteursrecht
Het auteursrecht is het exclusieve recht van de maker van een werk (zoals bijvoorbeeld een muziekstuk, een boek, kunstwerk of publicatie) om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen.
Het is best een ingewikkeld onderwerp: auteursrecht. Niet voor niets is doctoral researcher aan de Hogeschool Utrecht Nerko Hadziarapovic al ruim vijf jaar bezig met zijn onderzoek over eerlijk auteursrecht. "En ik ben nog lang niet klaar", vertelt Hadziarapovic in de zevende aflevering van onze podcast Masters Of Podcasting.
In deze aflevering van Masters Of Podcasting spreken we drie ervaringsdeskundigen over dit onderwerp:
Nerko Hadziarapovic, doctoral researcher aan de Hogeschool Utrecht
Renger Koning, componist, sound designer en producer
Nicoline Pouwer, podcast producer en zangeres
Deze aflevering van Masters Of Podcasting is een mooi voorbeeld van het format 'Het Panel'. In onze white paper '20 zakelijke podcast ideeën en formats' geven we tien verhaallijnen en zeven formats die vaak gebruikt worden in een podcast.
Een format gaat over de inhoudelijke vorm van de podcast. Welke vorm(en) het beste bij jouw podcast passen, hangt af van de inhoud van de podcast en het doel van de podcast. Soms is zelfs combinatie van verschillende formats mogelijk.
Het Panel
Een panel podcast is een podcast waarbij (meestal) één host meerdere gasten interviewt over een onderwerp. Vaak gaat dat over actualiteiten en nieuws. Iedere show heeft andere gasten.
Het grootste voordeel van dit soort podcasts is dat er doorgaans genoeg nieuws en actualiteiten te bespreken zijn en de ‘last’ wordt gedragen door de gasten. Het nadeel is natuurlijk dat je een behoorlijke poule van potentiële gasten moet hebben als je op regelmatige basis afleveringen wilt opnemen.
Ook met deze vorm van podcasten profiteer je mogelijk van het bereik van je gasten. Echter, met dit soort podcasts wordt het vinden van gasten verheven tot topsport. Doorgaans moet je er meerdere per aflevering weten te strikken.
Muziek gebruiken voor je podcast
Maar... terug naar de muziek. Want we leggen je graag uit hoe het nu precies zit met die rechten. Stel, jij wilt muziek gebruiken in je podcast. Dan kun je dat op verschillende manieren aanpakken. Je kunt een componist benaderen, maar je kunt natuurlijk ook 'gewoon' iets downloaden.
Daarover gesproken... hoe zit dat eigenlijk? Kun je als podcastmaker zomaar muziek van het internet plukken om te gebruiken? "Dat is niet slim", vindt Nicoline Pouwer. Onderzoek goed hoe het zit met de rechten, is haar advies. Mag je dit stuk zomaar gebruiken zonder daarvoor te betalen? Of riskeer je een boete?
Daarnaast is er volgens Pouwer nóg een reden om twee keer na te denken voordat je 'zomaar een muziekje' gebruikt. Er schuilt namelijk een enorme kracht in het gebruik van authentieke, op maat gecomponeerde muziek voor je podcast. "Zie het als branding, zo'n compositie."
Je kunt zo'n compositie namelijk overal voor gebruiken: niet alleen voor je podcast, maar ook voor je video's op YouTube, je social media posts of zelfs als themamuziek tijdens events die je organiseert. "Zo creëer je een merk met muziek. En dat hoeft echt niet duur te zijn", aldus Pouwer.
Muziekrechten: hoe werkt het?
Auteursrecht, betalen voor muziek... voor veel mensen is het een 'ver van je bed'-show. Laten we daarom eens iets verder inzoomen. Je hebt namelijk vast weleens gehoord van de termen 'auteursrecht', 'gebruikerslicentie' en 'rechtenvrije muziek'. De definitie van auteursrecht hebben we uitgelegd, dus laten we kijken naar die andere twee termen.
Definitie gebruikerslicentie
Met een gebruikerslicentie geef je de koper toestemming om jouw compositie te gebruiken. Dit gebeurt vaak middels een 'Creative Commons License'. Het voordeel van rechtenvrije muziek is dat de koper maar een enkele keer voor een gebruikerslicentie hoeft te betalen. De koper kan het stuk vervolgens zo vaak als hij of zij wil gebruiken in bijvoorbeeld een podcast of YouTube-video. Het maakt ook niet uit hoe vaak deze worden beluisterd of bekeken.
En dan is er ook nog zoiets als exclusief gebruikersrecht. Hiermee betaal je dus voor exclusief gebruik van een compositie en ben je de enige die het desbetreffende muziekstuk mag gebruiken. Snap je het nog?
Auteursrecht versus rechtenvrije muziek
Op elk muziekstuk zit auteursrecht. Elke maker heeft namelijk automatisch auteursrecht over zijn of haar compositie. Het is vervolgens aan de maker om het op te geven bij een instantie als bijvoorbeeld Buma/Stemra.
Wordt deze compositie vaak gestreamd of gedraaid op radio of tv? Dan levert dit auteursrecht ook daadwerkelijk geld op. De houder van het auteursrecht krijgt namelijk een bedrag per gestreamd of gedraaid nummer.
En mocht je nu denken: dát is flink cashen... think again ;) Spotify bijvoorbeeld betaalt gemiddeld €0,003 tot €0,004 per stream. Per 1000 streams verdien je dan dus drie tot vier euro.
Voor de snelle rekenaar: je hebt dus minimaal een miljoen streams nodig om een beetje lekker te gaan verdienen. Per 1 miljoen streams ontvang je namelijk tussen de €3.000 en €4.000.
Hier is trouwens nog een wereld te winnen, volgens Hadziarapovic. Want veel makers 'vergeten' hun composities of creaties op te geven bij Buma/Stemra. "Muzikanten zijn creatieve mensen. Die hebben vaak niet zoveel met administratieve werkzaamheden", weet Hadziarapovic.
"Hierdoor laten ze onbewust veel geld liggen. Geld dat vervolgens wordt verdeeld onder de mensen die wel aangemeld zijn bij Buma." Zijn advies? Geef je composities vooral op en hou het goed bij. "Er zijn verhalen dat mensen ineens recht hebben op een paar ton! Maar dat zijn natuurlijk de uitzonderingen."
Componist Renger Koning geeft zelf niet al zijn composities op bij Buma/Stemra. "Ik geef alleen die stukken op waarvan ik weet dat ze meer dan 1000 keer gestreamd worden. Het kost best even tijd om een stuk op te geven. En als het me maar een tientje oplevert, besteed ik m'n tijd liever aan componeren."
Zo werkt een gebruikerslicentie
Bij rechtenvrije muziek betaal je vaak voor een gebruikerslicentie. Dit betekent dat je betaalt voor het gebruik van een compositie. Soms bieden makers dit gratis aan, maar meestal betaal je een bijdrage. Dit kan variëren van €5 tot wel €500 per liedje.
Renger Koning maakt pakketten voor podcasters. "Vergelijk het met een jinglepakket voor een radiostation", legt Koning uit. "Ik maak verschillende versies van een compositie, zowel qua lengte als qua intensiteit. En vervolgens verkoop ik zo'n pakket voor een bepaald bedrag. Hiermee geef ik toestemming om deze muziek te gebruiken. De koper betaalt dus voor het gebruikersrecht."
In Koning's geval gaat het om exclusief gebruikersrecht. De koper van het pakket is de enige die de stukken in het pakket mag gebruiken. Rechtenvrije muziek wordt vaak aangeboden op muziekdatabank en is voor iedereen beschikbaar. Je hebt dus kans dat meerdere podcastmakers hetzelfde muziekstuk gebruiken.
Tips voor muziek in je podast
Wil jij muziek in je podcast? Of gebruik je muziek in je podcast? Dan raden we je zeker aan om de hele aflevering van Masters Of Podcasting over auteursrecht te beluisteren. Voor het gemak zetten we hier een aantal tips voor je op een rijtje.
Muzikale podcasttips:
Voordat je muziek uitkiest: stel vast wat voor podcast je maakt en welke sfeer je wilt overbrengen; dit helpt bij het zoeken naar geschikte muziek
Pluk niet 'zomaar een muziekje' van het internet, maar neem je tijd
Beluister meerdere composities die aansluiten op de sfeer die je zoekt.
Laat derden meeluisteren en vraag om hun mening
Kies je voor rechtenvrije muziek via een muziekdatabank? Lees de licentie goed door, zodat je weet waar je deze muziek mag gebruiken; soms gelden er restricties in bepaalde landen
Wil je graag een op maat gemaakte compositie, maar ben je bang dat dit te duur wordt? Ga eens in gesprek met de componist over de mogelijkheden; vaak is er meer mogelijk dan je denkt
Gebruik de muziek in je podcast als branding; dus niet alleen in je podcast, maar ook onder video's op je socials, op YouTube, je website of tijdens events!
Over Masters Of Podcasting
Masters Of Podcasting is de gloednieuwe podcast van Springcast. In deze show gaan we in gesprek met experts op het gebied van podcasten. Dit kunnen professionals zijn die organisaties begeleiden bij het podcastproces, maar ook ondernemers en organisaties die in de afgelopen jaren zelf een succesvolle podcast zijn gestart.
Het eerste seizoen Masters Of Podcasting is een serie van tien afleveringen. Elke dinsdag verschijnt een nieuwe aflevering. Deze kun je hier vinden. Wil je meer weten over deze podcast? Houd dan vooral onze socials in de gaten of abonneer je op de show in je favoriete podcast app.